Het nut van vooruitkijken wanneer het hier en nu alle aandacht opeist
In onzekere tijden als de huidige is het begrijpelijk om als bestuurder, directie of ondernemer te focussen op (het overleven in) het hier en nu. Soms heb je simpelweg geen andere keuze. Het is echter een vorm van omgaan met onzekerheid, waarvan uit eerdere crises bekend is, dat het juist vaak leidt tot (extra) verlies aan omzet, marktaandeel en/of werkgelegenheid. Vooral omdat acties in het heden dan vaak los staan van essentiële benodigdheden in de (nabije) toekomst.
Organisaties die zich er toch toe kunnen zetten anticyclisch vooruit te denken en strategisch te anticiperen op de toekomst, komen daarentegen vaak sterker uit een crisis, wat zich uit in bijvoorbeeld groei, nieuwe samenwerkingen, behoud en zelfs creatie van werkgelegenheid. Maar ook in effectievere acties in het hier en nu. Een bewezen methode om vooruit te denken is strategische scenarioplanning.
Strategische scenarioplanning: inleven in mogelijke toekomsten
Bij strategische scenarioplanning gaat het er niet om dat je de toekomst juist voorspelt. Het zou mooi zijn als dat je lukt, maar helaas heeft niemand een glazen bol. Waar strategische scenarioplanning wel om draait is dat je met elkaar de mogelijke toekomst visualiseert. Verschillende mogelijke toekomsten. Om vervolgens per toekomst zo goed mogelijk met elkaar te bepalen wat er nodig is om in dat scenario succesvol te zijn.
Strategische scenarioplanning is een uitgebreid proces dat je met je organisatie zo goed mogelijk wilt doorlopen. Eenvoudig samengevat neem je daarbij met elkaar de volgende stappen:
- Je benoemt wat de belangrijkste (externe, oncontroleerbare) krachten zijn die jullie toekomst beïnvloeden:
- Misschien is dat voor jullie de acceptatie van nieuwe technologie?
- Wellicht is jullie branche sterk conjunctuurgevoelig?
- Ben je sterk afhankelijk van sociaal/maatschappelijke ontwikkelingen?
- Of werk je juist in een sector waar het regeringsbeleid (ook onder ‘normale’ omstandigheden) veel kaders stelt?
- Vervolgens beschrijf je op basis van verschillende ‘standen’ van deze krachten verschillende, mogelijke toekomsten:
- Wat als de acceptatie van nieuwe technologie nog sterker doorzet en thuiswerken en contact op afstand daadwerkelijk het nieuwe normaal worden? Of dat dit door bijvoorbeeld privacy- en veiligheidsissues juist een halt wordt toegeroepen?
- Wat als economisch herstel langer op zich laat wachten dan we nu denken? Of dat uitgestelde uitgaven en investeringen volgend jaar alsnog worden gedaan?
- Wat als fysieke bijeenkomsten met grote groepen daadwerkelijk tot het verleden behoren? Of dat volgend jaar stadions al weer vol zitten en festivals dubbel en dwars worden ingehaald?
- Wat als een volgende regering kiest voor nog meer marktwerking in jouw sector? Of juist meer naar zich toetrekt?
- Daarna visualiseer je deze mogelijke toekomsten en bepaal je per scenario wat de belangrijkste noodzakelijke handelingen zijn voor succes;
- Tot slot stel je vast welke handelingen blijkbaar in ieder toekomstscenario noodzakelijk zijn.
Voordeel voor het hier en nu
Zo kom je ook weer in het heden. Wat de toekomst dan ook wordt en wanneer die ook concreet ingaat: je bent er al in grote mate op voorbereid. Er is immers gezamenlijk over nagedacht en noodzakelijke handelingen zijn benoemd. Handelingen die voor alle mogelijke toekomstscenario’s nodig zijn kunnen bovendien alvast worden voorbereid of zelfs gestart. Acties die in het hier en nu worden ondernomen om de actuele situatie te overleven staan ook niet meer op zichzelf. Zij kunnen nu immers in een kader voor de toekomst worden geplaatst. Het strategisch anticiperen op de toekomst met behulp van scenarioplanning gaat dan ook niet ten koste van aandacht voor het hier en nu. Integendeel.
Wil je meer lezen? Tijdens het schrijven van deze tekst verscheen in de Harvard Business Review van juli/augustus 2020 een interessant artikel van J. Peter Scoblic. Heb je hulp nodig bij strategische scenarioplanning of andere zaken rond strategie, marketing en/of klantgerichtheid? Neem dan vooral contact met mij op. Ik help je graag.